Onderwijs met AI, duurzaam leren

Kort samengevat

• AI-prompten kunnen meerdere keren zoveel energie verbruiken als een webzoekopdracht – kleine dagelijkse keuzes maken een verschil.
• In de praktijk: kies lichtere tools, vermijd “altijd-aan” AI, en combineer AI met leerlingen elkaars werk laten beoordelen.
• Eerste stap: bouw duurzaamheid in je dagelijkse gebruik van AI in de klas.

AI in de klas, maar tegen welke prijs?

AI wordt onderdeel van het dagelijks lesgeven. Van quizvragen genereren tot feedback geven op essays – tools zoals ChatGPT of Copilot kunnen tijd besparen en creativiteit stimuleren. Maar elke gegenereerde tekst of antwoord draait op servers die stroom, water en grondstoffen verbruiken.

Wist je dit? AI-feedback geven op een hele set essays kan meerdere keren meer energie kosten dan ze nakijken met een ingebouwde grammaticatool of via peer review door leerlingen.

Als leraar heb je geen controle over wereldwijde datacentra. Wat je wél kunt doen, is bewuste keuzes maken over hoe je AI inzet in je lessen – om verspilling te beperken, een voorbeeld te zijn voor je leerlingen, en duurzaamheid te verweven in digitale geletterdheid.

Dagelijkse keuzes die verschil maken

1. Wees selectief met AI-gebruik

Niet elke taak heeft AI nodig.

• De moeite waard: brainstormen van voorbeelden, quizvragen opstellen, instructies herschrijven.
• Laat AI achterwege wanneer: de taak sneller of efficiënter kan met een rekenmachine, grammaticachecker of peer review.

💡 Vuistregel: gebruik AI voor waardevolle, maar minder frequente taken – niet voor elk klein detail.

2. Kies waar mogelijk lichtere tools

Grote modellen (zoals laatste versies van ChatGPT) verbruiken veel meer middelen dan kleinere. Onderzoek laat zien dat gecomprimeerde of “gedistilleerde” modellen tot wel 80% minder energie kunnen verbruiken in bepaalde situaties – en toch nauwkeurig genoeg zijn voor veel klassikale taken.

• Schrijfhulp: een simpele spellingscontrole of lichte AI kan voldoende zijn.
• Rekenhulp: een rekenmachine-app is veel groener dan een zware AI-rekenoplosser in de cloud.

3. Vermijd “altijd-aan” AI

Continue assistenten die elke toetsaanslag volgen, houden servers constant draaiend.

• Zet AI alleen aan als het echt waarde toevoegt (bijv. gebruik een grammaticachecker één keer per versie in plaats van constant actief).
• Studies tonen aan dat deze simpele aanpassing onnodig energieverbruik kan verminderen zonder het resultaat te beïnvloeden.

4. Combineer AI met peer feedback

AI kan snelle suggesties geven, maar peer review ontwikkelt kritische vaardigheden – en vereist geen serverenergie.

• Voorbeeld: leerlingen schrijven essays, wisselen gestructureerd feedback uit, en gebruiken daarna AI voor een laatste verfijnronde.
• Resultaat: groener én beter onderwijs.

5. Bespreek de verborgen impact met leerlingen

Gebruik duurzaamheid als leermoment:

• Leg uit dat een AI-prompt meerdere keren meer energie kan verbruiken dan een webzoekopdracht.
• Vraag: wanneer is AI de moeite waard?
• Koppel dit aan bredere lessen over klimaat en technologie, en versterk de digitale geletterdheid van leerlingen.

Veelvoorkomende mythes voor leraren

• “AI is altijd sneller.” Een rekenmachine of ingebouwde spellingscontrole is vaak sneller én groener.
• “Lichtgewicht AI is niet nauwkeurig genoeg.” Voor veel klasopdrachten presteren kleinere modellen prima.
• “Leerlinggebruik ligt buiten mijn invloed.” Leraren kunnen leerlingen nog steeds begeleiden naar efficiënte apps en bewuste gewoontes.

Eerste stappen die je deze week kunt zetten

• Kies één les waarin je AI vervangt door een simpelere methode (bijv. vervang AI-feedback door peer feedback).
• Vergelijk een lichtere tool met een groot AI-model – is het resultaat “goed genoeg”?
• Start een klasgesprek over digitale voetafdrukken en verborgen kosten.

Balans in dagelijks lesgeven

AI is niet de vijand – het kan lessen verrijken en tijd besparen. Maar net als werkbladen printen of lichten laten branden, draagt ondoordacht gebruik bij aan de ecologische voetafdruk van de school. Door kleine, praktische aanpassingen kunnen leraren verantwoord technologiegebruik laten zien en leerlingen leren dat innovatie en duurzaamheid samen kunnen gaan.

Lees de volledige artikelenreeks

Dit artikel is onderdeel van onze serie over duurzaamheid in AI:

1. De ecologische voetafdruk van AI – wat betekent dat voor scholen?
2. Lesgeven met AI, duurzaam leren – praktische tips voor leraren (je bent hier)
3. Duurzame AI op school – van bewustwording naar beleid