Duurzame AI op scholen

Kort samengevat

• Impact: AI-tools vergroten de digitale voetafdruk van een school – elektriciteit, water en zeldzame grondstoffen.
• Leiderschapsrol: schoolleiding en ICT-teams kunnen deze voetafdruk verkleinen via inkoop, contracten en innovatie-ondersteuning.
• Eerste stap: verwerk duurzaamheidscriteria in AI-beleid en leveranciersafspraken. Elk nieuw contract is een kans om verschil te maken.

Waarom digitale duurzaamheid niet kan wachten

Als duurzaamheid belangrijk is voor schoolmaaltijden, gebouwen en vervoer, waarom dan niet voor digitale tools?
Zoals uitgelegd in het eerste artikel van deze reeks is AI geen “cloudmagie”: het draait op servers die energie en water verbruiken. Onderzoek toont aan dat datacenters jaarlijks miljoenen liters water kunnen verbruiken voor koeling, afhankelijk van hun grootte en technologie. AI-vragen verbruiken doorgaans meer energie dan een webzoekopdracht – soms meerdere keren zoveel – hoewel recente efficiëntieverbeteringen in systemen zoals Google Gemini dat verschil kleiner hebben gemaakt.
Voor scholen die zich inzetten voor klimaatdoelen is de boodschap duidelijk: AI moet niet alleen worden bestuurd voor innovatie en veiligheid, maar ook voor duurzaamheid. Dit derde artikel in onze reeks laat zien hoe schoolleiding en ICT-coördinatoren dat principe kunnen opnemen in beleid, inkoop en ondersteuning van personeel.

Waar leiderschap het verschil maakt

1. Inkoop en leveranciersverantwoordelijkheid

Duurzaamheid begint bij de contracten die je tekent. Voeg drie verplichte vragen toe aan elk AI-inkoopproces:

1. Energiebron: Waar staan de datacenters en worden ze aangedreven door hernieuwbare energie?
2. Efficiëntie: Wat is de gemiddelde energie- en watervoetafdruk per taak?
3. Transparantie: Publiceert de leverancier CO2- en waterrapporten, en zet hij zich in voor reductie?

💡 Voorbeeld: Twee quizplatforms lijken qua functies identiek. De ene leverancier toont hernieuwbare hosting en publiceert jaarlijkse voetafdrukdata, de andere niet. De eerste is de duurzame keuze.

2. Infrastructuur en ICT-strategie

Leiderschap betekent ook slimme technische keuzes maken:

• Cloudversuslokaal: Cloud-AI is handig, maar een lokale servercluster op groene energie kan de uitstoot bij herhalende taken flink verlagen.
• Hardware-vernieuwing: Energiezuinige servers en GPU’s met laag verbruik verminderen ICT-verbruik zonder in te leveren op prestaties.
• Monitoringtools: Voeg duurzaamheidsindicatoren toe (kWh, waterinschattingen, CO2) aan ICT-dashboards. Bewustwording leidt tot verantwoordelijkheid.

3. Duurzaamheid opnemen in AI-beleid

• AI-strategie: neem duurzaamheid op naast privacy, ethiek en veiligheid.
• Training voor personeel: zorg dat leraren weten hoe ze groenere AI-keuzes kunnen maken (zie het tweede artikel in deze reeks).
• Digitale geletterdheid van leerlingen: verwerk de verborgen kosten van digitale tools in de lessen. Leerlingen die begrijpen dat een prompt nooit gratis is, worden bewustere digitale burgers.

4. Zelf apps maken met AI-hulp

Naast het kiezen van tools kunnen scholen personeel ondersteunen bij het zelf maken ervan. Dankzij AI-code-assistenten kunnen leraren nu al kleine browser-apps genereren in HTML, CSS en JavaScript, met weinig tot geen programmeerkennis. Laat je inspireren door onze apps

Voor leiders: de rol is veilige testomgevingen bieden, tijd voor training vrijmaken en kennisdeling tussen scholen stimuleren. Lerarenapps ondersteunen draagt bij aan zowel innovatie als duurzaamheid.

Veelvoorkomende misverstanden op leiderschapsniveau

• “AI is te nieuw voor duurzaamheidsregels.” In werkelijkheid bestaan er al efficiëntiestandaarden voor IT-inkoop. AI hoort daarbij aan te sluiten.
• “Groene cloud = groene AI.” Zelfs CO2-neutrale labels kunnen hoog waterverbruik of regio’s met veel fossiele energie verhullen. Vraag altijd waar en hoe.
• “Duurzame keuzes kosten meer.” In de praktijk verlaagt energie-efficiënte ICT de langetermijnkosten en bereidt het scholen voor op de EU AI-wet en regelgeving voor datacenters.

Beleidsstappen voor dit jaar

• Voeg duurzaamheidsclausules toe aan alle nieuwe AI-leverancierscontracten.
• Maak een sectie ‘duurzaam digitaal’ in je AI-beleid.
• Start een pilot met een monitoringtool om AI-gerelateerd energieverbruik te meten.
• Bied training en testomgevingen voor leraren om te experimenteren met lichtgewicht, AI-ondersteunde apps.

De balans van leiderschap

Elke inkoopbeslissing, beleidsdocument en ICT-investering beïnvloedt de voetafdruk van je school. Duurzaamheid in AI is geen bijzaak — het is een leiderschapsverantwoordelijkheid.
Door duurzaamheid op te nemen in AI-beleid en personeel in staat te stellen groenere alternatieven te creëren, kunnen scholen leerlingen laten zien dat technologie en klimaatbewustzijn hand in hand gaan. Dat is toekomstgerichte educatie.

Lees de volledige artikelenreeks

Dit artikel maakt deel uit van onze driedelige reeks over AI en duurzaamheid in het onderwijs

1. De ecologische voetafdruk van AI – wat betekent dat voor scholen?
2. Lesgeven met AI, duurzaam leren – praktische tips voor leraren
3. Duurzame AI op school – van bewustwording naar beleid (je bent hier)